یکی از آثار معروف مراغه؛ مقبره اوحدی مراغه ای است که محل دفن رکن الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اوحدی مراغه ای، عارف و شاعر پارسی گوی نامدار دوره ایلخانی، صاحب مثنوی معروف جام جم است. برخی تذكره نویسان وی را از جمله اصحاب شیخ اوحدالدّین كرمانی ذكر كرده‌اند، امّا اتّخاذ تخلّص اوحدی را تنها باید ارادت معنوی شاعر به شیخ اوحدّالدین كرمانی دانست وگرنه اوحدی تقریباً ۳۵ سال پس از فوت اوحدّالدین پا به عرصه هستی نهاده است.
موزه ایلخانی نیز در کنار این مقبره دایر است.
گفتار اوحدی نبود بی حقیقتی
قولش قبول کن که به اقبال ره بری
اوحدی مراغه ای شاعر سده هفتم و هشتم ایران است. او در مراغه زاده شد و مدتی در اصفهان مقیم بود. معاصر ایلخان مغول سلطان ابوسعید بود.
شیخ اوحد الدین اوحدی مراغه ای فرزند حسین اصفهانی در حدود سال 670 ه. ق. درمراغه متولد شد. از جوانی انسانی عارف و وارسته بود و در علوم دینی و عرفانی به درجه کمال رسید. ابتدا صافی تخلص می کرد (همنام رودخانه مراغه ) ولی بعدها بعقیده برخی تذکره نویسان تخلص خود را از نام استادش اوحدالدین کرمانی که از بزرگترین عرفای زمان خود بود گرفته است.
اوحدی؛ مانند اغلب شاعران عصر خود پس از گذراندن جوانی و پایان بردن تحصیلات معمولی زمان خود، از مراغه به قصد سیر و سیاحت خارج شد و مدت های مدیدی را به سیاحت گذراند. وی قسمت عمده عمر را در اصفهان گذرانده و از این رو گاهی اصفهانی نیز خوانده شده است. اثر جاویدان وی به نام “جام جم” شامل پنج هزار بیت است که در سال 733 ه. ق. آنرا به نظم کشیده است. از جمله آثار دیگر اوحدی “ده نامه” و “منطق العشاق” است که همواره مورد توجه شاهان ایلخانی بوده است.
همرنگ اوحدی شود اندر جهان به عشق
هر کس که او نگه کند این رنگ و طیب را
بر دیوار شمالی و جنوبی بنا؛ نام اوحدی و تاریخ فوت (738 ه. ق.) حک شده است. در سال 1352 از سوی انجمن آثار ملی ایران، بنای جدیدی بر روی قبر مذبور احداث شده و سنگ مقبره قبلی را به موزه آرامگاه انتقال دادند.
آرامگاه او در باغی زیبا زیارتگاه عاشقان عرفان است.
علاوه برجام جم که مهمترین اثر اوست، اوحدی قصائد و غزلیاتی نیز سروده است. پاره یی از غزل‌های اوحدی در دیوان‌حافظ وارد شده است. ملک‌الشّعرای بهار چنین عقیده دارد که اوحدی‌مراغی در شیوه‌ی غزل‌سرایی کمتر از حافظ نیست.
اوحدی در سرودن جام جم به « حدیقة » سنـــایی نظر داشته است.
هم اکنون یک موزه دائمی در مقبره اوحدی در مراغه دایر میباشد. موزه مراغه در کنار مقبره اوحدی قرار دارد؛ که عنوان موزه تخصصی ایلخانی را به خود اختصاص داده است. شهر مراغه در دوره ایلخانیان مغول، مقر حکومتی و پایتخت آنان بوده است. اشیاء موجود در این موزه شامل ظروف سفالی، سکه، کتاب، ظروف مفرغی و… مربوط به دوران اسلامی است.
مست امـــدم امشب کـــه ســر راه بگیـــرم
یک بوسه بزور از لب آن مــاه بگیـــــــرم
دانـــم که دهــد عقل نکو خــــواه مرا پنـــد
لیکن عجب از پنـــد نکو خـــــواه بگیـــرم
تا هیچ کسم راز دل ریــش نــــــدانــــــــــد
این اشک روان بر رخ چـــون کاه بگیرم
هــر چند بکوشد کــه ببیگــــاه بیایـــــــــــد
مــــن نیــز بکوشم کــــه بنــاگاه بگیــــرم
گر زانکه ببالای بلندش نـــرســـــد دسـت
در دست کشم زلفش و کـــوتــاه بگیـــــرم
از چاه زنخ گـــر ندهــــد آب چــــــو دزدان
بــــر قافله عشـــق سر چــــاه بگیــــــرم
با اوحدی ارحیلت روبـــــآه کنــد کـــــــس
من نیستم آن شیر کــــه روبـــاه بگیـــرم
